Mikołaj Kopernik urodził się w zamożnej rodzinie 19 lutego 1473r. w Toruniu, w Polsce. Ojciec, Mikołaj Kopernik, był kupcem, a matka, Barbara Watzenrode, pochodziła z bogatej i znanej rodziny. Po śmierci ojca dziesięcioletniego Kopernika wychowywał brat matki, akademik i duchowny, a od 1479r. biskup warmiński.
Mikołaj otrzymał wzorowe wykształcenie. W 1491r. podjął studia w Akademii Krakowskiej, będącej wówczas ważnym ośrodkiem filozofii przyrody. W 1496r. Mikołaj przeniósł się na uniwersytet w Bolonii, gdzie kontynuował studia nad greką, matematyką, filozofią i astronomią. W tym samym mniej więcej okresie pozostawał pod wpływem Domenica Marii da Novary, profesora astronomii, jednego z pierwszych krytyków układu Ptolemeusza. 9 marca 1497r. obaj byli świadkami zaćmienia Księżyca. W 1501r. Kopernik studiował na uniwersytecie w Padwie. W 1503r. uzyskał na uniwersytecie w Ferrarze dyplom prawnika i wrócił do Padwy, by studiować medycynę. W 1506r. Kopernik zakończył studia - językowe, matematyczne i fizyczne - i wrócił do Polski, gdzie przebywał aż do śmierci. W 1497r., jeszcze podczas zagranicznych studiów, został mianowany kanonikiem. Przez kilka lat był lekarzem przybocznym swego wuja, a po jego śmierci podjął swoje obowiązki jako kanonik katedry we Fromborku, w nowo ustanowionym księstwie warmińskim. Stanowisko było jedynie tytularne, żadnych obowiązków Kopernik jako duchowny nie miał; nie wydaje się zresztą, aby w życiu Kopernika religia miała duże znaczenie. Pracował jako administrator dóbr kościelnych, sędzia, poborca podatkowy i lekarz. W wolnym czasie zajmował się astronomią. W 1513r. zbudował wieżę do obserwacji gwiazd.
Bardzo niewiele wiemy o powstaniu i rozwoju koncepcji Kopernika, ale już w 1514r. Kopernik rozesłał rękopis zawierający streszczenie jego poglądów na temat budowy kosmosu (opublikowany dopiero w XIX w.), a swoje wielkie dzieło zakończył w 1530r. Nie spieszył się jednak z jego wydaniem; ukazało się ono dopiero dziesięć lat później, gdy jego sympatyk, Georg Joachim zwany Retykiem (Rheticus), sporządził wyciąg z dzieła Kopernika, noszący tytuł Narratio prima. Publikacja tej książki nie wzbudziła niepokoju Kościoła - następstwa nie od razu były widoczne - wobec czego Retykowi udało się pokonać opory Kopernika. De revolutionibus orbium coelestium ukazało się w Norymberdze w 1543r. Wkrótce po ukazaniu się dzieła Kopernik zmarł.
Kopernik przekonująco i zdecydowanie podważył twierdzenie Ptolemeusza, że Ziemia jest nieruchoma. W swym rozumowaniu opierał się na zasadach fizyki, ale przywiązywał też duże znaczenie do harmonii systemu. W ten sposób udało mu się podważyć koncepcję, że Ziemia musi znajdować się w środku wszechświata. Nie dysponując odpowiednią teorią fizyczną, Kopernik ostatecznie opracował koncepcję Układu Słonecznego, która łączy dawne i nowe idee. Na przykład: ponieważ nie znał pojęcia siły, zachował koncepcję sfer niebieskich.
De revolutionibus dotarło w końcu do rąk uczonych w całej Europie. Ówcześni czytelnicy dzieła zachwycali się jego matematyczną stroną, a ich ocena pogłębiała narastanie wątpliwości, wynikających z ograniczeń astronomii Ptolemeusza. Kościół katolicki nie zgłaszał sprzeciwu, ponieważ w okresie reformacji zajęty był innymi sprawami. W 1541r. zaczęła działać inkwizycja. Dopiero w 1616r., w wyniku sukcesu Galileusza, Kościół umieścił książkę Kopernika na indeksie.
Jak głosi legenda, pierwszy egzemplarz swojej książki Kopernik dostał na łożu śmierci. Miał wylew, nie mógł więc wprowadzić żadnych poprawek, ale zdołał jeszcze przed śmiercią zobaczyć książkę. Zmarł 24 maja 1543r.
